gnoseoloji anlamı İng. gnoseology Alm. Gnoseologie Fr.gnoséalogie gnosis, logos
(Yun. gnosis = bilgi; logos = öğreti) Bilgi kuramı, bilgi öğretisi. Yunanca gnosis, episteme ile eşanlamlı; bilgi, bilim demek. Gnoseoloji ve epistemoloji terimlerinin somut anlamlarının aynı oluşu ve çeşitli dillerde bu terimlerin ayrı anlamlarda kullanılışı, bulanıklığa yol açmıştır, Gnoseoloji ve epistemoloji genellikle kendi koşulları ve sonuçları içinde bilgi olayını (fenomenini) inceleyen felsefenin bu bölümüne verilen adlar. Bilgiyi inceleme: İki bölüme ayrılabilir. 1- Yöntem öğretisi, yöntem bilimi (metodoloji) ya da bilim öğretisi (bunu Fransızlar épistemologie ile karşılar). Bilimsel ilkeleri, temel kavramları, yasaları, konut ve varsayımları eleştiririp inceler. 2- Bilgi kuramı. Fransa'da gnoséologie bilgi kuramı (=théorie de la connaissance) anlamına kullanılır. İngilizce'de bilgi kuramının Tam karşılığı "epistemology" olmakla birlikte "gnoseology" terimi de, bilginin kökeni, yapısı, sınırları ve geçerliliğini araştırması bakımından bilgi kuramını karşılar, ama özel bilimlerin temel kavramlarını, konutlarını, ve varsayımlarını (öndayanaklarını) inceleyen yöntem öğretisinden ayrılır. Almanca' da Gnoseologie, bilgi öğretisi (= Erkenntnislehre) ile karşılanır; N. Hartmann, Gnoseologie terimine daha özel bir anlam vermiş, bunu bilgi kuramının temel parçası olarak görmüştür. Bu görüşünü özellikle özne ile nesne arasındaki bilinci aşan bilgi bağlantısı öğretisine uygulamıştır.