baş(I)
is. 1.
anat. İnsan ve hayvanlarda beyin, göz, kulak, burun, ağız vb. organları kapsayan, vücudun üst veya önünde bulunan bölüm, kafa, ser:
"Sağ elinin çevik bir hareketiyle başındaki tülbendi çekip aldı." -N. Cumalı. 2. Bir topluluğu yöneten kimse:
"Cumhurbaşkanı devletin başıdır." -Anayasa. 3. Başlangıç:
Hafta başı. Ay başı. Yılbaşı. Satır başı. 4. Temel, esas:
"Gücün, erdemliğin, bilimin, her şeyin başı paradır, para." -H. E. Adıvar. 5. Arazide en yüksek nokta:
Dağın başı. Tepenin başı. 6. Bir şeyin genellikle toparlakça ucu:
Toplu iğne başı. "Avucumuzun içinde sakladığımız sigaraların yanmış ucu ile fitillerin başını yaktık." -F. R. Atay. 7. Bir şeyin uçlarından biri:
"Merdiven başında beni çağırdı." -A. Kutlu. 8. Kasaplık hayvanlarda ve bazı yiyeceklerde adet:
Yirmi baş koyun. On baş sığır. Üç baş soğan. 9. Para değiştirirken verilen veya alınan üstelik, sarrafiye. 10. Bir şeyin yakını veya çevresi:
"Güzel bir sonbahar havasında şair, havuz başına uzanır gibi oturmuş, güneşleniyordu." -A. Kabaklı. 11. "Önem veya yönetim bakımından ileride olan, en önemli, en üstün" anlamlarında birleşik kelimeler yapan bir söz:
Başbakan, başçavuş, başhekim, başkent, başöğretmen, başpehlivan, başrol, başsavcı. 12. Güreşte pehlivanların ayrıldıkları beş derecenin en yükseği:
Başa güreşmek. 13.
den. Deniz teknelerinde ön taraf.
bey(I)
is. 1. Erkek adlarından sonra kullanılan saygı sözü:
"Eniştem Neyyir Bey'i kimin vurduğunu ben biliyorum." -R. N. Güntekin. 2. Erkek özel adları yerine kullanılan bir söz:
Bir bey sizi aradı. 3. Eş, koca:
"İki yol var önünde: ya beyinin dilini öğrenirsin, ya beyin senin dilini." -T. Dursun K. 4. İskambil kâğıtlarında birli, as:
"Gerçekten de doktora bir bey ile iki yedili gelmişti." -T. Buğra. 5. Erkek sıfatlarının hemen arkasına eklenir:
Doktor bey. Damat bey. 6.
tar. Küçük bir toplumun veya küçük bir devletin başkanı:
Karaman beyi. Menteşe beyi. 7.
ask. Komutan:
Alay beyi. Uç beyi. 8.
esk. Zengin, ileri gelen kimse, bay (I).
emir(I)
is. 1. Buyruk, komut, talimat, ferman. 2. İstek:
"İkide birde dönüp benden bir emrim olup olmadığını soruyordu." -Y. K. Karaosmanoğlu. 3.
bit. b. Orta Anadolu'da şarap yapımı için üretilen, orta kalın kabuklu, beyaz renkli, kısa ve karışık budanan bir tür üzüm.